Do zadań organu nadzoru budowlanego należy:

•    ocena planowanych odstępstw od warunków pozwolenia na budowę,
•    przyjmowanie zawiadomień o terminie rozpoczęcia budowy,
•    samowole budowlane (budowa, rozbiórka, wykonanie robót budowlanych, zmiana sposobu użytkowania bez pozwolenia właściwego organu)- ich legalizacja i likwidacja,
•    wstrzymanie robót budowlanych wykonywanych bez pozwolenia na budowę/zgłoszenia lub niezgodnie z pozwoleniem/zgłoszeniem, bądź przepisami,
•    nakaz wykonywania określonych czynności przez inwestora w celu zalegalizowania robót budowlanych, pozwolenie na wznowienie robót, nakaz rozbiórki obiektu lub jego części w wypadku niewykonania wydanych nakazów,
•    wydawanie pozwoleń na użytkowanie i przyjmowanie zawiadomień o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania wybudowanych obiektów,
•    nakładanie kar za niezgodne z pozwoleniem wykonywanie robót budowlanych,
•    nakaz przeprowadzenia kontroli obiektu budowlanego lub jego części,
•    kontrola utrzymania obiektu budowlanego,
•    nakaz usunięcia stwierdzonych w obiekcie nieprawidłowości,
•    nakaz rozbiórki obiektu nieużytkowanego lub niewykończonego, nienadającego się do odbudowy, remontu,
•    nakaz opróżnienia budynku grożącego bezpośrednio zawaleniem,
•    nakaz usunięcia istniejące w obiekcie zagrożenia,
•    wyjaśnianie przyczyn katastrof budowlanych,
•    prowadzenie postępowań w sprawie katastrof,
•    prowadzenie postępowań wyjaśniających i składanie wniosków o ukaranie z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie,
•    współdziałanie w organami kontroli państwowej i organem administracji architektoniczno-budowlanej.

Organy nadzoru budowlanego są obowiązane do:

•    bezzwłocznego przesyłania organom administracji architektoniczno-budowlanej kopii decyzji i postanowień wynikających z przepisów prawa budowlanego
•    prowadzenia ewidencji rozpoczynanych i oddawanych do użytkowania obiektów budowlanych.

Organem wyższego stopnia w stosunku do Powiatowego Inspektora nadzoru Budowlanego jest Wojewódzki Inspektor Nadzoru budowlanego w Białymstoku.

Do kompetencji Powiatowego Inspektora należy:
1.    Ustalanie regulaminu organizacyjnego, regulaminu pracy jednostki.
2.    Zatwierdzenie budżetu.
3.    Zatwierdzenie planów kontroli.
4.    Podpisywanie protokołów i wystąpień pokontrolnych z kontroli organu.
5.    Występowanie z wnioskiem o wszczęcie postępowań w sprawie odp[odpowiedzialności zawodowej w budownictwie.
6.    Udzielanie upoważnień, zawieranie i rozwiązywanie umów o prace i inne.